Triển vọng xuất khẩu cá rô phi của Việt Nam

(19/01/2015)
Xuất khẩu cá rô phi ở Việt Nam sang các thị trường trên thế giới luôn tăng trưởng trong những năm gần đây. Năm 2004 xuất khẩu cá rô phi chỉ đạt giá trị 1,946 triệu USD, đến cuối tháng 10/2014, xuất khẩu đạt trên 27 triệu USD, tăng gần 180% so với cả năm 2013.

Tiêu thụ cá rô phi trên thế giới : 

Sản xuất cá rô phi trên thế giới bùng nổ trong thập niên qua. Sản lượng tăng từ 830.000 tấn năm 1990 lên 1,6 triệu tấn năm 1999. Năm 2008, sản lượng đạt 3,5 triệu tấn, đến năm 2013 tăng lên 4,5 triệu tấn. Trung Quốc là nước sản xuất chính với sản lượng dao động 1,1 – 1,5 triệu tấn/năm từ năm 2008 đến nay. 
Cá rô phi nuôi tăng trưởng mạnh trong khi khai thác lại ổn định, ở mức khoảng 650.000 tấn/năm, chủ yếu là loại cá rô phi sông Nile (khoảng ¾ sản lượng cá rô phi trên thế giới) nguyên nhân một phần là do loài cá này dễ nuôi. 
Sản lượng cá rô phi nuôi tăng mạnh trong 10 năm qua tại tất cả các nước trên thế giới. Đáng chú ý, tăng trưởng mạnh nhất tại khu vực châu Á, từ Trung Quốc. Tại khu vực này, sản lượng cá rô phi nuôi đã tăng từ 340.000 tấn năm 2000 lên 1 triệu tấn năm 2013. 
Tại thị trường Mỹ, cá rô phi tiếp tục là một trong những loài cá nhiệt đới phổ biến nhất tại Mỹ. Năm 2012, Mỹ chi 986,1 triệu USD để nhập khẩu cá rô phi, trong khi ước tính giá trị tiêu thụ cá rô phi sản xuất trong nước chỉ đạt 84 triệu USD. Năm 2013, cá rô phi được tiêu thụ nhiều thứ 4 với mức bình quân tiêu thụ đầu người đạt 1,43 pao. Trong khi đó, cá tra tiêu thụ thứ 6, bình quân 0,771 pao/người/năm.
 Nhập khẩu cá rô phi của Mỹ tăng trưởng mạnh trong những năm qua. Nếu như năm 2000 Mỹ nhập khẩu cá rô phi đạt khối lượng 40.469 tấn thì đến năm 2013 tăng lên 232.773 tấn. Trong khoảng thời gian này, Trung Quốc vẫn duy trì là nước xuất khẩu cá rô phi hàng đầu vào Mỹ. Sản phẩm cá phi lê đông lạnh chiếm chủ yếu trên 70% tổng khối lượng cá rô phi nhập khẩu vào Mỹ. 
Giá trung bình cá rô phi xuất khẩu sang thị trường Mỹ trong 10 tháng đầu năm 2014 đạt 4,89 USD/kg, tăng 8,67% so với mức giá 4,5USD/kg của năm 2013. Trong số các loài cá thịt trắng có giá từ 2,50-5 USD, giá cá rô phi đạt cao nhất với 4 USD/pao phile tươi. 
Tại Trung Quốc, sản lượng cá rô phi năm 2013 đạt 1,4 triệu tấn, giảm nhẹ so với 1,5 triệu tấn của năm 2012 nhưng trong năm 2013, xuất khẩu cá rô phi đông lạnh nguyên con của Trung Quốc tụt giảm trong khi lại tăng khoảng 10% sản phẩm tẩm bột. Trung Quốc hiện đang chuyển hướng tiêu thụ cá rô phi nhiều hơn tại thị trường nội địa, nhưng xuất khẩu cá rô phi của Trung Quốc vẫn gia tăng trong năm 2014, tăng mạnh sang thị trường châu Phi, chủ yếu là sản phẩm nguyên con đông lạnh. Hiện cá rô phi của Trung Quốc đang phải cạnh tranh với cá rô phi từ Ai Cập, Indonesia, Philippines, Thái Lan và Brazil. Trong quý I/2014, khối lượng cá rô phi của Trung Quốc tăng 13% so với cùng kỳ năm 2013, trong đó cá rô phi phile đông lạnh chiếm 52% tổng khối lượng, chủ yếu là tăng sản phẩm đông lạnh nguyên con (tăng 26%). 

Xuất khẩu cá rô phi của Việt Nam :
Xuất khẩu cá rô phi ở Việt Nam sang các thị trường trên thế giới luôn tăng trưởng trong những năm gần đây. Năm 2004 xuất khẩu cá rô phi chỉ đạt giá trị 1,946 triệu USD, đến cuối tháng 10/2014, xuất khẩu đạt trên 27 triệu USD, tăng gần 180% so với cả năm 2013. Xuất khẩu cá rô phi Việt Nam hiện nay vẫn còn thấp, khối lượng xuất khẩu chưa bằng 1% tổng khối lượng xuất khẩu cá rô phi Trung Quốc. 
10 tháng đầu năm 2014, Việt Nam xuất khẩu cá rô phi sang hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ, với giá trị đạt 27,359 triệu USD. Top 10 nước nhập khẩu cá rô phi hàng đầu Việt Nam (gồm Mỹ, Tây Ban Nha, Colombia, Hà Lan, Bỉ, Đức, Mexico, Anh, Cộng hòa Czech, Italy) chiếm 79,34% đạt giá trị 21,705 triệu USD. Mỹ là nước nhập khẩu cá rô phi hàng đầu, chiếm 21,23% tổng giá trị, đạt 5,807 triệu USD. Tây Ban Nha là nước nhập khẩu thứ 2, đạt giá trị 3,7 triệu USD và Colombia đứng thứ 3 đảh 3,029 triệu USD. 
Theo số liệu của Cục Nghề cá Hoa Kỳ (NMFS), 10 tháng đầu năm 2014, Mỹ nhập khẩu 184.297 tấn cá rô phi, trị giá 901,701 triệu USD tăng 26% về khối lượng và tăng 9,83% về giá trị so với cùng kỳ năm 2013. Trung Quốc chiếm trên 80% tổng khối lượng cá rô phi nhập khẩu vào thị trường Mỹ. 
Việt Nam nhập khẩu cá rô phi sang thị trường Mỹ hiện vẫn còn khiêm tốn, chỉ chiếm 0,94% tổng khối lượng cá rô phi nhập khẩu vào thị trường này. Theo số liệu của NMFS, 10 tháng đầu năm 2014, xuất khẩu cá rô phi Việt Nam sang Mỹ đạt khối lượng 1.745 tấn, trijgias 5.241 triệu USD, tăng 83,4% về khối lượng và tăng 191% về giá trị so với cùng kỳ năm 2013.

Dự báo xuất khẩu :
Nhìn chung, tiêu thụ cá rô phi đang tăng trưởng không chỉ ở Mỹ mà trên toàn thế giới. Tiêu thụ và nhập khẩu cá rô phi tại nhiều nước không sản xuất cá rô phi cũng tăng cao hơn. Nhu cầu đối với cá rô phi tiêu thụ tại thị trường nội địa tăng cao hơn sẽ kích thích phát triển sản xuất cá rô phi tại các nước đang sản xuất loài cá này trong khu vực Châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh. 
Mỹ tiếp tục là thị trường nhập khẩu chính cá rô phi. Nhu cầu cá rô phi tại thị trường này dự kiến vẫn sẽ tăng nhưng chủ yếu là tăng nhập khẩu từ các nước tại khu vực Trung và Nam Mỹ. Các nhà sản xuất tại Trung và Nam Mỹ sẽ chú trọng nhiều hơn tới sản phẩm cá rô phi giá trị gia tăng để xuất khẩu sang thị trường Mỹ, tăng sự lựa chọn sản phẩm cho người tiêu dùng Mỹ. 
Tại một số nước sản xuất cá rô phi như Malaysia, Bangladesh, Brazil, Mexico... người nuôi đã và đang tiếp tục nhận được sự ủng hộ của chính phủ và đầu tư mạnh của khu vực tư nhân. Sản lượng nuôi của những nước này hiện vẫn còn thấp, chỉ từ 20.000-100.000 tấn/năm. Nhưng đây là những nước có tiềm năng về nguồn nước, đất, nhân công và thức ăn thủy sản để đầu tư và phát triển mạnh nuôi loài cá này trong tương lai.

Thu Hiền